برونشیت ریه اسم آشنایی برای اکثر افراد است، اما آیا می‌دانید این بیماری دقیقا چیست؟ بیماری برونشیت موجب عفونت در مسیر هوایی برونش (نایژه‌ها) می‌شود و تحریک و التهاب را در این بخش ایجاد می‌کند. این عفونت ممکن است از طریق یک سرماخوردگی ساده نیز به وجود آید. از علائم و نشانه‌های اولیه این بیماری، سرفه است. اگر پزشک به شما گفته است که به برونشیت مبتلا شده‌اید، احتمالا می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد این بیماری به دست آورید. برونشیت چگونه ایجاد می‌شود؟ علائم و نشانه‌های آن چیست؟ چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟ راهی برای درمان خانگی وجود دارد؟
برونشیت ریه (bronchitis) چیست؟
از نظر پزشکی به وضعیتی که شدت و علائم بیمار چیزی بین سرماخوردگی و ذات‌الریه باشد، برونشیت (bronchitis) گفته می‌شود. اما برونشیت دقیقا چیست و کجا ایجاد می‌شود؟ راه‌های هوایی از دو سمت مجرای تنفسی ریه (نای) منشعب شده‌اند. سپس این مسیرهای اصلی به راه‌های هوایی کوچک‌تری در درون ریه، به نام برونشیول منتهی می‌شوند. برونشیت ریه زمانی ایجاد می‌شود که عفونت موجب تحریک مجاری تنفسی شده و آن را ملتهب کند. در نتیجه سبب تولید مخاط بیشتری در این ناحیه می‌شود.
اغلب علائم برونشیت ریه شامل سرفه‌های مکرر و مداوم است که موجب ایجاد خلط گلو، خستگی، تب و خس خس در هنگام تنفس می‌شوند. در این حالت در لوله‌های حامل هوا در ریه‌ها، مخاط زیادی تولید می‌شود که می‌تواند روی کیفیت تنفس تاثیرگذار باشد.
برونشیت زمانی ایجاد می‌شود که عفونت موجب التهاب مجاری تنفسی شود. علائم این بیماری چیزی بین سرماخوردگی و ذات‌الریه است و شامل سرفه مکرر و خلط می‌شود.
آیا برونشیت یک بیماری جدی ریوی است؟
با توجه به نوع بیماری برونشیت، میزان خطر آن نیز تعیین می‌شود. در صورت بروز علائم اولیه تنفسی بهتر است با متخصص ریه در دکترتو مشورت کنید. این کار سبب می‌شود که از گسترش بیماری و حاد شدن آن جلوگیری شود. در صورتی که درمان مناسب برای این بیماری صورت نگیرد، امکان شدید شدن علائم وجود دارد. با توجه به نوع بیماری و شدت آن، بهترین درمان از طرف پزشک در نظر گرفته می‌شود. برای گرفتن نوبت آنلاین از متخصص ریه، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.
آیا برونشیت ریه مسری است؟
برونشیت در صورتی که از نوع حاد باشد، ممکن است مسری و قابل انتقال به فرد دیگر باشد. به ویژه در اوایل بیماری و قبل از استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک امکان سرایت برونشیت ریه بیشتر است. اما در نوع مزمن آن، امکان سرایت وجود ندارد.
علائم برونشیت چیست؟
به جرات می‌توان گفت که سرفه یکی از اصلی‌ترین علائم برونشیت است. اما این علامت گاهی در اثر قرارگیری در معرض دود و یا یک سرماخوردگی ساده نیز ایجاد می‌شود.
به طور کلی علائم اولیه برونشیت عبارت‌اند از:
- آبریزش بینی
- احساس سرما
- گلودرد
- احساس درد در ناحیه پشت و ماهیچه‌ها
- خستگی
- عطسه کردن
- خس‌خس سینه.
علائم اضطراری برونشیت عبارت‌اند از:
- کاهش وزن بی‌دلیل
- سرفه‌های عمیق و با صدای بلند
- احساس درد در ناحیه قفسه سینه
- تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد و یا بیشتر
- مشکلات تنفسی.
باید به مدت زمان بروز علائم دقت شود.در صورت بروز نشانه‌های طولانی مدت، باید آنها را در دسته علائم برونشیت قرار داد. علائم اولیه برونشیت ریه در صورت عدم درمان، موجب ایجاد علائم ثانویه مانند خستگی و خس‌خس سینه می‌شوند.
چه زمانی خلط نشانه برونشیت است؟
خلط به تنهایی نشانه برونشیت ریه نیست. اگر خلط همراه با سایر علائم مثل تب، کاهش وزن، کاهش اشتها، سرفه و درد قفسه سینه باشد باید احساس خطر کرد. البته لازم است تمامی موارد ذکر شده حداقل ۳۰ روز ادامه داشته باشد.
سرفه خشک نشانه برونشیت است؟
معمولا برونشیت حاد با سرفه خشک شروع می‌شود. اگر برونشیت ویروسی باشد سرفه با خلط همراه است.
انواع بیماری برونشیت
به طور کلی برونشیت ریه مانند بیشتر بیماری های ریه، دارای انواع مختلفی است. در برخی از افراد مدت زمان درگیری با این بیماری کوتاه‌تر است. در این حالت امکان دارد علت بروز بیماری، تنفس دود و یا عفونت‌های ویروسی باشد. اغلب این نوع برونشیت علائم بیشتری ایجاد خواهد کرد. علائم برونشیت ریه در برخی از افراد به صورت مستمر وجود دارد و بیماری توسط پزشک تحت کنترل قرار می‌گیرد. ممکن است مدت زمان درگیری ریه در این حالت بسیار طولانی باشد و اغلب نیز دارای علائمی مانند سرفه‌های خلط‌دار است. همچنین امکان دارد علت آن نیز مربوط به عفونت‌های باکتریایی، تنفس دود و مواد حساسیت‌زا باشد. بر همین اساس می‌توانیم انواع بیماری برونشیت ریه را به دو دسته تقسیم‌بندی کنیم.
- برونشیت حاد
- برونشیت مزمن
۱. برونشیت حاد
برونشیت ریه حاد که اغلب در اثر عفونت ویروسی ایجاد می شود، مدت زمان کوتاه‌تری دارد. بیماری برونشیت حاد با سیگار کشیدن ارتباط دارد. بنابراین قرار گرفتن در معرض دود سیگار، علائم آن را بیشتر می‌کند. این بیماری اغلب بین ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد و احتمالاً به مدت سه هفته در بیمار ایجاد علامت می‌کند.
علائم بیماری برونشیت حاد چیست؟
بیماری برونشیت ریه در صورتی که به صورت حاد و پیشرفته باشد، مشکلاتی را برای بیمار ایجاد خواهد کرد. علائم بیماری تنفسی برونشیت حاد عبارت‌اند از:
- سرفه‌های مکرر و ایجاد مخاط
- خستگی و کمبود انرژی
- ایجاد صدای خس خس در سینه موقع تنفس
- بروز تب
- تنگی نفس.
چه عواملی باعث بروز بیماری برونشیت حاد می شوند؟
علائم برونشیت حاد که در اثر یک عفونت ویروسی مانند آنفولانزا ایجاد می‌شود، به دلیل قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آلودگی هوا، گرد و غبار و یا گازهای سمی بیشتر خواهد شد. در صورت داشتن سابقه خانوادگی، آسم، آلرژی و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)، امکان بروز این بیماری بیشتر می‌شود.
افراد چگونه به بیماری برونشیت حاد مبتلا می شوند؟
همانطور که گفته شد، افراد ممکن است در اثر وجود ژنتیک و سابقه خانوادگی نیز دچار بیماری‌های تنفسی شوند. اما گاهی برخی از مواد حساسیت‌زا، این بیماری نهفته را فعال می‌کنند. گازهای سمی موجود در هوا، سرب، آلودگی کارخانه‌های صنعتی، گاز موجود در برخی از شوینده‌های بهداشتی و غیره موجب بروز علائم تنفسی خواهد شد.
امکان دارد فرد در اثر ابتلا به یک سرماخوردگی نیز درگیر برونشیت ریه شود. از این رو اغلب توصیه می‌شود که در هنگام بروز بیماری‌های رایجی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی، مراحل درمان به طور کامل طی شود؛ زیرا در صورت عدم درمان، ممکن است به صورت نهفته در بدن وجود داشته باشد و موجبات بروز برونشیت حاد را فراهم کند.
برونشیت حاد معمولا در اثر عفونت ویروسی یا سرماخوردگی و یا قرار گرفتن در معرض محیط‌های آلوده یا مواد حساسیت‌زا ایجاد می‌شود. علائم برونشیت حاد معمولا دو هفته طول می‌کشد.
برونشیت حاد چه مدت طول می کشد؟
برونشیت ریه حاد حدود دو هفته طول می‌کشد. به دلیل اینکه این بیماری با عفونت ویروسی ایجاد می‌شود، نمی‌توان مدت زمان آن را با تجویز دارو کمتر کرد. گاهی سیستم ایمنی بدن با این نوع برونشیت مبازره می‌کند و مدت زمان بیماری کاهش پیدا خواهد کرد.
برونشیت حاد در کودکان
با توجه به نوع سیستم ایمنی بدن کودکان، امکان دارد برونشیت در آنها علائم بیشتری ایجاد کند. اما در صورت بروز برونشیت ریه حاد، اقدامات درمانی در کودکان با بزرگسالان تفاوتی ندارد. پیشنهاد می‌شود که کودک را برای معاینه نزد دکتر اطفال ببرید.
۲. برونشیت مزمن
این نوع برونشیت حدود دو تا سه سال ادامه دارد و نشانه‌های مختلفی به همراه دارد. این علائم شامل سرفه‌های همراه با خلط است. سرفه و التهاب در اثر عفونت، بیماری اولیه تنفسی، قرار گرفتن در معرض دود تنباکو یا هوای آلوده ایجاد می‌شود. برونشیت مزمن ممکن است موجب انسداد جریان هوا در ریه شود. در این حالت به عنوان بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شناخته خواهد شد.
چه عواملی باعث ایجاد بیماری برونشیت مزمن می شوند؟
با توجه به نکات ذکر شده، فضاها با هوای آلوده به مواد حساسیت‌زا، از اصلی‌ترین عوامل ایجاد برونشیت ریه مزمن هستند. از این رو باید تا حد ممکن از این نوع فضاها دوری کرد.
علائم اضطراری برونشیت مزمن
گاهی این نوع برونشیت موجب ایجاد تنگی نفس در فرد می‌شود. در این صورت نفس کشیدن بیمار با مشکل مواجه خواهد شد. در واقع در صورت بروز این علائم اضطراری باید سریعا به دکتر ریه مراجعه کرد.
آیا بیماری برونشیت مزمن قابل درمان است؟
با توجه به دلایل بروز برونشیت ریه مزمن، می‌توان از بروز علائم این بیماری جلوگیری کرد. همانطور که گفته شد سابقه خانوادگی نیز در بروز برونشیت موثر است. بنابراین می‌توانیم با عدم قرارگیری در معرض مواد حساسیت‌زا، این بیماری را کنترل کنیم.
برونشیت ریه چگونه تشخیص داده می شود؟
علائم اولیه برونشیت در روزهای ابتدایی، دقیقا مشابه سرماخوردگی است. در این مواقع عموما شما به پزشک عمومی مراجعه می‌کنید. پزشک با پرسیدن سوالاتی از بیمار در خصوص علائم، نسبت به معاینه اقدام می‌کند. پزشک به ندرت آزمایش‌های اضافی را برای بیمار تجویز می‌کند. اما در صورتی که فرد تب داشته باشد، ممکن است به دلیل احتمال وجود ذات‌الریه، عکس رادیوگرافی قفسه سینه را نیز تجویز کند.
راه درمان برونشیت ریه چیست؟
مانند بیماری کرونا، برونشیت نیز با خودمراقبتی در خانه قابل درمان است. با استفاده از قرص‌های ضد‌التهاب، برخی از علائم کاهش پیدا می‌کنند. در صورتی که این بیماری حاد باشد، طی دو هفته درمان خواهد شد و فرد بهبود می‌یابد. به گفته سایت my.clevelandclinic.org برونشیت ریه با دارو، اکسیژن درمانی، توانبخشی ریوی، جراحی یا ترکیبی از اینها قابل درمان است.
بیماری برونشیت حاد چگونه درمان می شود؟
درمان قطعی برای برونشیت حاد وجود ندارد؛ زیرا برخی از آنتوبیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های ویروسی تاثیری ندارد. اما برخی از داروهای ضد التهاب می‌توانند درمان موقتی برای برونشیت حاد باشند. اگر بر اساس تجویز پزشک شروع به مصرف آنتی بیوتیک برای برونشیت ریه کرده‌اید، اغلب تا ۲۴ ساعت پس از شروع دارو، امکان سرایت بیماری وجود دارد. اگر درگیر برونشیت حاد ویروسی هستید، آنتی بیوتیک‌ها موثر نخواهند بود. در این صورت امکان سرایت از شما به شخص دیگر تا یک هفته وجود دارد. این بیماری در اثر استراحت و عدم قرارگیری در معرض مواد حساسیت‌زا بهتر خواهد شد.
پزشکان از داروهای مسکن و ضد التهاب، داروهای گشادکننده برونش، و ضدسرفه‌ها برای درمان برونشیت استفاده می‌کنند. اگر برونشیت باکتریایی باشد می‌توان از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد.
چه داروهایی برای درمان بیماری برونشیت تجویز می شوند؟
برای درمان برونشیت حاد و مزمن داروهای متنوعی تجویز می‌شود. برای تسکین درد و تب از داروهای ضد التهاب استفاده می‌شود. ایبوپروفن، استامینوفن و ناپروکسن در این دسته از داروها قرار دارند. اما در صورت بروز علائمی مانند خس‌خس سینه، از داروهای گشادکننده برونش استفاده می‌شود. آلبوترول، متاپروترنول و پیربوترول از این دست هستند. همچنین ممکن است از داروهایی مانند اکسپکتورانت و ضد سرفه‌ها استفاده شود.
درمان برونشیت ریه با آنتی بیوتیک
با توجه به علت بروز برونشیت، امکان استفاده از آنتی بیوتیک وجود دارد. در صورتی که منشاء آن عفونت باکتریایی باشد، آنتی بیوتیک تاثیرگذار است. اما اگر بیماری برونشیت ریه ویروسی باشد، آنتی بیوتیک بی تاثیر است و توسط پزشک تجویز نخواهد شد.
برای درمان بیماری برونشیت چه بخوریم؟
علاوه بر مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک یا انواع داروهای ضد‌التهاب، می‌توانیم از موادی مانند زنجبیل، سیر و زردچوبه نیز برای بهبود علائم استفاده کنیم. این مواد اغلب دارای خاصیت و اثر ضد‌التهابی هستند.
درمان های خانگی برونشیت ریه
برای درمان برونشیت بهتر است اول به متخصص ریه مراجعه کنید تا میزان حاد بودن بیماری مشخص شود. هرچند امکان مدیریت علائم برونشیت ریه در خانه نیز وجود دارد. با خود مراقبتی بسیاری از این علائم کم خواهند شد و بیمار احساس بهتری در دوره درمان خواهد داشت. استفاده از بخور گرم، دوش آب گرم، غرغره آب نمک، خواب و استراحت کافی در این زمینه موثر هستند.
روش‌های خانگی زیر به شما کمک می‌کنند تا برونشیت را درمان کنید:
- زنجبیل: از آنجایی که این بیماری نوعی بیماری التهابی است مصرف زنجبیل توصیه می‌شود. البته برای خانم‌های باردار، افراد دیابتی و کسانی که مشکلات قلبی دارند ممنوع است.
- سیر: سیر خاصیت درمانی بسیار متنوعی دارد که می‌توانید آن را به صورت تازه و یا کپسولی استفاده کنید.
- زردچوبه: یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که زردچوبه دارای تعدادی خواص است که می‌تواند آن را در مبارزه با برونشیت ریه مفید کند.
- بخار: بخار آب باعث می‌شود تا مخاط سریع‌تر دفع شود. همچنین بخار آب به شل شدن عضلاتی که در اثر سرفه دچار تنش شده‌اند، کمک می‌کند.
- آب نمک: غرغره کردن آب نمک به کاهش گلو درد و کم شدن مخاط کمک می‌کند.
- خوابیدن: خواب کافی داشته باشید.
از آنجایی که سرفه به خصوص سرفه خشک از علائم اصلی این بیماری است می‌توانید از روش های درمان خانگی سرفه خشک هم استفاده کنید.
استفاده از زنجبیل، سیر، زردچوبه، بخور آب، غرغره آب نمک در کنار استراحت کافی می‌تواند به درمان برونشیت کمک کند.
تفاوت برونشیت با دیگری بیماری های ریه
برونشیت از آن دسته بیماری‌هایی است که علائم مشابهی با دیگر بیماری های ریه دارد. در ادامه می‌خواهیم تفاوت برونشیت با دیگر بیماری‌های ریه را بررسی کنیم.
تفاوت ویروس کرونا با بیماری برونشیت حاد در چیست؟
بیماری COVID-۱۹ یا کرونا اغلب دارای علائم خفیف است. گاهی نیز این بیماری بدون علامت است. تب، لرز، دردهای عضلانی، سرفه، خستگی، تنگی نفس، از دست دادن چشایی یا بویایی، سردرد، گلو درد، احتقان بینی یا آبریزش بینی و اسهال از علائم کرونا هستند. کووید-۱۹ اغلب بین ۱۰ تا ۱۴ روز بدون نیاز به درمان حرفه‌ای برطرف می‌گردد. اما برونشیت تنها زمانی رخ می‌دهد که پوشش لوله‌های تنفسی در اثر یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ملتهب شود. همچنین میزان درگیری ریه در کرونا کمتر از برونشیت است.
تفاوت میان بیماری برونشیت و ذات الریه
بیماری برونشیت ریه و ذات الریه اغلب علائم مشابهی دارند. به همین دلیل است که پزشک آزمایشات مربوط به ذات‌الریه را برای بیمار تجویز می‌کند. از این رو گاهی علائم این دو قابل تشخیص نیست. اما از نظر پزشکی این دو دارای تفاوت‌هایی هستند. مثلا در برونشیت، لوله‌های هوا تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اما در ذات‌الریه، کیسه هوایی آلوئول ملتهب خواهد شد. این کیسه جایی است که اکسیژن وارد خون می‌شود. همچنین برونشیت به دو صورت حاد و مزمن بروز می‌کند.
فرق برونشیت با سینوزیت چیست؟
در واقع سینوزیت یا عفونت سینوسی زمانی اتفاق می‌افتد که سرماخوردگی به چشم‌ها، بینی و استخوان‌ها سرایت کند. اما برونشیت ریه باعث تهاجم سرماخوردگی به قفسه سینه می‌شود که در نهایت التهاب لوله‌های برونش را به دنبال خواهد داشت.
بیماری سرطان ریه یا سرطان برونشیت چیست؟
این بیماری اغلب در افرادی بروز می‌کند که در مصرف دخانیات زیاده‌روی می‌کنند. به طور کلی برونشیت در افراد سیگاری بیشتر اتفاق می‌افتد. در نتیجه سرطان ریه در این افراد نیز بیشتر است. در واقع اگر بیماری برونشیت ریه به مراحل حاد برسد، امکان بروز سرطان برونشیت نیز وجود دارد.
علائم بیماری سرطان برونشیت چیست؟
علائم بیماری سرطان برونش نیز با برونشیت ریه حاد و مزمن یکسان است. تنها در مواردی ممکن است شدت علائم بیشتر باشد. این بیماری بیشتر در اثر استعمال دخانیات و مواد سرطان‌زا ایجاد خواهد شد.
بیماری برونشکتازی چیست؟
بیماری برونشکتازی نیز مانند برونشیت ریه، سبب تجمع مخاط در ریه‌ها می‌شود. این مخاط، ریه را در برابر عفونت ضعیف خواهد کرد. سرفه‌های مداوم خلطی و تنگی نفس از علائم اصلی آن است. اغلب نیز دارای دوره‌های طولانی مدت است و شدت علائم آن ممکن است در افراد مختلف، متفاوت باشد.
عوارض برونشیت چیست؟
برونشیت ریه گاهی ممکن است موجب ایجاد عوارض طولانی مدت شود؛ مانند بیماری کرونا که گاهی تا ۶ ماه عوارض ناشی از آن در بدن باقی میماند. اما در صورت درمان، این عوارض در مدت زمان کوتاهی از بین خواهند رفت. این عوارض ممکن است در افراد مختلف به شکل‌های متنوعی بروز کنند. به عنوان مثال کاهش میزان انرژی و خستگی، از عوارض ناشی از این بیماری هستند.
نظر کلی از افرادی که به برونشیت مبتلا شده اند چیست؟
به طور کلی افرادی که به بیماری برونشیت مبتلا شده‌اند، معتقد هستند که این مشکل در صورت درمان چندان آزاردهنده نیست. اما در صورتی که برونشیت مزمن و حاد درمان نشود، عوارضی را برای بیمار به همراه دارد.
چگونه می توان از بروز بیماری برونشیت پیشگیری کرد؟
همانطور که گفته شد برونشیت در اثر وجود سابقه خانوادگی نیز بروز می‌کند. اما با رعایت نکات ساده می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. به عنوان مثال عدم استعمال سیگار و یا قرار نگرفتن در معرض دود آن، در جلوگیری از بروز برونشیت بسیار موثر هستند.
چگونه خود را مقابل ابتلای مجدد به بیماری برونشیت حاد و مزمن حفظ کنیم؟
برونشیت حاد ممکن است قابل انتقال و مسری باشد. زیرا اغلب در اثر عفونت با ویروس یا باکتری بروز پیدا می‌کند. برونشیت مزمن اغلب قابلیت انتقال ندارد و مسری نیست. زیرا به علت تحریک طولانی مدت مجرای تنفسی ایجاد می‌شود. بهتر است با قوی کردن سیستم ایمنی، خود را در مقابل بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا مقاوم و حفظ کنیم.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
برونشیت ریه یکی از بیماری‌های رایج تنفسی است. این بیماری در اثر التهاب لوله‌های تنفسی ایجاد می‌شود. عامل ایجاد این التهاب معمولا عفونت ویروسی یا باکتریایی یا آلودگی هوا و مواد حساسیت‌زا است. سرفه، خلط و تنگی نفس از علائم اصلی این بیماری است.
-