یکی از اصلی ترین شرط ها برای موفق شدن در بازار سرمایه، آموختن و شناخت دقیق مفاهیم و اصطلاحات آن است. اگر جزء فعالان بازار سرمایه هستید، با شناخت و تسلط بر اصطلاحات و مفاهیم موجود در بورس و با بکارگیری آن ها در جهت درست، تبدیل به یکی از برندگان این بازار خواهید شد. در حالت کلی در بازار سرمایه سه نوع تحلیل داریم:

1. تحلیل بنیادی
2. تحلیل تکنیکال
3. تحلیل از روش تابلوخوانی

در مقاله های قبل به شناخت نسبت های P/E و P/S پرداختیم که هم در تحلیل بنیادی و هم در تحلیل از روش تابلوخوانی کاربردهای زیادی دارند. بررسی ها نشان می دهد، تعداد قابل ملاحظه ای از شرکت هایی که هم اکنون در بورس فعالیت میکنند، در حال حاضر کمتر از قیمت دفتری یا همان ارزش هنگام تاسیس خود، معامله می شوند. یکی از نسبت هایی که در تحلیل بنیادی از اهمیت بالایی برخوردار است، نسبت مهم ارزش بازاری به ارزش دفتری هر شرکت یا نسبت P/B شرکت است. در این مقاله سعی داریم به نسبت P/B و کاربردهای مهم آن بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

 

مفهوم نسبت P/B چیست؟

نسبت P/B از دو واژه Price به معنای قیمت یا ارزش بازار و Book Value به معنای ارزش دفتری تشکیل شده است؛ پس در واقع نسبت P/B نشان دهنده نسبت قیمت یا ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری هر سهم میباشد. ارزش دفتری هر سهم عبارت است از حاصل تقسیم ارزش ویژه یا مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت به تعداد کل سهام آن‌ شرکت است که نشان‌ دهنده ارزش تاریخی یا ارزش ترازنامه ‌ای شرکت میباشد.

از طرفی ارزش بازار، انعکاسی از انتظارات سهامداران از وضعیت آتی شرکت است. در حقیقت نسبت قیمت هر سهم به ارزش دفتری هر سهم، طرز تفکر و انتظارات سهامداران شرکت نسبت به عملکرد گذشته و دورنمای آینده شرکت را بیان می‌کند؛ در شرایطی که درآمد یا
EPS هر سهم مقداری منفی باشد و یا بسیار متغیر بوده و به‌ طور غیر معمول، بزرگ و یا کوچک باشد، ارزش دفتری هر سهم که در اغلب موارد مثبت است و چندان هم تغییر نمیکند، اهمیت بیشتری پیدا کرده و این نسبت کمک زیادی در برآورد وضعیت شرکت به ما میکند.

نحوه محاسبه نسبت P/B چگونه است؟

با ذکر یک مثال، نحوه محاسبه نسبت P/B را بهتر متوجه خواهید شد. فرض کنید که میخواهیم نسبت P/B شرکتی را محاسبه کنیم.
ابتدا باید اطلاعات و صورتهای مالی میان دوره ای ماهانه، 3 ماهه، 6 ماهه و یا یکساله از ترازنامه های اخیر منتشر شده شرکت را
در دست داشته باشیم. این اطلاعات و صورتهای مالی هم در سایت خود شرکت و هم در سامانه کدال به نشانی Codal.ir موجود میباشد.

در گام اول باید میزان ارزش دفتری هر سهم شرکت یا همان پارامتر B را تعیین کنیم؛ ارزش دفتری به ازای هر سهم برابر است با مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت تقسیم‌ بر تعداد کل سهام شرکت؛ در قسمتی از صورت های مالی میان دوره ای، جمع حقوق صاحبان سهام شرکت مورد نظر به صورت یک عدد نمایش داده شده است. فرض کنید این عدد برابر با 15.000.000.000.000 ریال باشد و تعداد کل سهام شرکت مورد نظر 13 میلیارد سهم باشد.

از تقسیم عدد 15.000.000.000.000 بر 13.000.000.000 عدد 1153 حاصل میشود. این عدد نشان دهنده این است که ارزش دفتری هر سهم شرکت مورد نظر در حال حاضر 1153 ریال است.

در قدم بعدی باید از روی تابلوی معاملات شرکت، قیمت پایانی سهام شرکت را بخوانیم که این عدد همان پارامتر P است. فرض میکنیم قیمت پایانی نماد معاملاتی شرکت مورد نظر در تابلوی معاملات برابر با 2000 ریال باشد. حال با تقسیم پارامتر P یعنی عدد 2000 بر پارامتر B یعنی عدد 1153، نسبت P/B شرکت به دست خواهد آمد که در اینجا این عدد برابر با 1.73 است. این عدد به این معنا است که قیمت بازاری هر سهم شرکت مورد نظر 1.73 برابر ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام آن به ازای هر سهم است.

از این نسبت چه اطلاعاتی میتوان استخراج کرد؟

نسبت P/B در واقع نشان می دهد که آیا قیمتی که هم اکنون یک سهم در بورس معامله می شود از ارزشی که از نظر حسابداری در دفاتر حسابداری آن شرکت ثبت شده کمتر و یا بیشتر است. به عبارتی دیگر، هرچه نسبت P/B برای سهام یک شرکت کمتر باشد، آن شرکت وضعیت بهتری در بازار دارد.

طبیعی است هرچه میانگین P/B تمام سهام موجود در بازار کمتر باشد، وضع آن بازار و در واقع وضع آن اقتصاد بهتر است؛ حداقل از نظر نسبت بین ارزش بازار به ارزش دفتر این گونه است.

از آنجا که براساس استاندارد های حسابداری، بدهی های شرکت در ترازنامه به ارزش روز و دارایی های شرکت به بهای تمام شده یا خالص ارزش بازیافتنی، هر کدام کمتر باشد، ثبت می شود؛ بنابراین اثر بسیار مهم تورم در سمت راست ترازنامه شرکتها منعکس نمیشود و به همین دلیل، نسبت P/B در حقیقت ارزش سهام را نسبت به ارزش خالص دارایی های شرکت با بهای تمام شده می سنجد.

به این ترتیب در اقتصادهای تورمی، معمولا این نسبت در طول زمان، در صورتی که تجدید ارزیابی دارایی ها اتفاق نیفتد، رشد می کند؛ چرا که شتاب رشد صورت کسر که قیمت سهام است، از مخرج کسر که خالص ارزش دارایی های شرکت به بهای تمام شده است، بیشتر میشود. از همین رو، این نسبت در بازارهای تورمی یک مقیاس بسیار محافظه کارانه برای ارزش گذاری سهام محسوب میشود و معمولا سهام دارای P/B حدود یک واحد، از منظر تحلیلی ارزنده و جذاب توصیف می شوند. مقدار پائین این نسبت می تواند نشان دهنده این باشد که سهم زیر ارزش ذاتی قرار دارد.

خلاصه نکات مربوط به نسبت P/B به شرح زیر است:

• نسبت P/B ارزش بازار یک شرکت را به ارزش دفتری آن می‌سنجد.
• نسبت P/B منعکس‌ کننده نسبت بین حقوق صاحبان سهام شرکت و ارزش دفتری آن است.
• بطور معمول ارزش بازار یک شرکت بالاتر از ارزش دفتری آن است.
• سرمایه‌ گذاران ارزشی از نسبت P/B برای شناسایی سرمایه ‌گذاری‌های احتمالی استفاده می‌کنند.
• نسبت P/B زیر 1، معمولا یک سرمایه‌ گذاری قوی محسوب می‌شود.
• نسبت P/B پائین‌ تر میتواند به معنی این باشد که قیمت سهم زیر ارزش ذاتی است.
• در قیمت سهام، معیار آینده ‌نگری لحاظ شده و منعکس ‌کننده جریانات آتی پول نقد در شرکت است.
• ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام يک معيار حسابداری است كه براساس اصل هزينه تاريخی ساخته شده است.
• اگر شرکتی تمام دارایی‌ های خود را نقد کرده و تمام بدهی ‌ها را پرداخت کند، مقدار سرمایه باقی مانده ارزش دفتری شرکت است.
• به عبارتی دیگر، ارزش دفتری، دارایی‌های خالص یک شرکت است.
• اختلافات بزرگ بین نسبت P/B و بازده حقوق صاحبان سهام اغلب زنگ خطری برای شرکتها است.